«Λέγομαι ΚΑΘΥ Χ. είμαι 31 ετών και είμαι συνοδός πάνω από έντεκα χρόνια. Ακούγεται μεγάλο το διάστημα, το ξέρω, αλλά στην πραγματικότητα θέλουν να συνεχίσω για άλλους 8 μήνες, μέχρι το τέλος του χρόνου.
Έτσι θα μπορούν να συμπληρωθούν ακριβώς 12 χρόνια. Το γεγονός ότι είμαι τόσα χρόνια συνοδός δεν οφείλεται απαραίτητα στο ότι με θεωρούν εξαιρετική σε αυτό που κάνω. Υπάρχουν αρκετοί θαυμάσιοι συνοδοί από τους οποίους ζητήθηκε να διακόψουν ύστερα από δύο ή τρία μόλις χρόνια. Και ξέρω τουλάχιστον έναν, ο οποίος συνέχισε επί δεκατέσσερα χρόνια παρόλο που απλώς έπιανε χώρο».
Η παράμετρος του τετελεσμένου χρόνου που γίνεται εμφανής από τις πρώτες γραμμές του βιβλίου, είναι μόνο μια από αυτές που διαμορφώνουν την «ζωή» και τον κόσμο της Κάθυ του Τόμυ και της Ρουθ. Οι υπόλοιπες αποκαλύπτονται σιγά σιγά, καθώς ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας της καθημερινότητας των μαθητών ενός οικοτροφείου, απομονωμένου εν μέρει από τα εξωτερικό περιβάλλον, τοποθετημένο σε μια επαρχία της Αγγλίας.
Γράφει η Νίκη Παπάζογλου
Καθώς ο χρόνος κυλά στο οικοτροφείο του Χέηλσαν τα πάντα μοιάζουν φυσιολογικά. Αθώα παιδικά χρόνια, ασφαλές περιβάλλον, παιχνίδια στην ύπαιθρο… η ζωή μοιάζει να υποτάσσεται στην «κανονικότητα» . Όμως κάτι πίσω από όλα αυτά είναι καλά κρυμμένο.
Τα παιδιά, όπως περιγράφει η Κάθυ στην πρωτοπρόσωπη αφήγησή της, εκπαιδεύτηκαν να αντιλαμβάνονται ως φυσιολογικές τις όποιες προσλαμβάνουσες… μυήθηκαν σε μια αιώνια υποταγή στις επιταγές των υπευθύνων… και διδάχτηκαν να μην αναρωτιούνται… Βέβαια κάποιες αντιδράσεις, όπως εκείνη της δεσποινίς Λούση, έμελλε να γεννήσει τα ερωτηματικά…
« “Αυτό που θα σου πω ίσως να μη σε βοηθήσει πολύ. Να θυμάσαι όμως το εξής: Υπάρχει τουλάχιστον ένας άνθρωπος εδώ στο Χέηλσαμ που έχει διαφορετική άποψη. Που πιστεύει ότι είσαι πολύ καλός μαθητής και δεν υστερείς σε τίποτα από τους συμμαθητές σου.[…]”
-Και ξέρεις όταν μου τα έλεγε όλα αυτά έτρεμε
-Τι εννοείς έτρεμε;
-Έτρεμε. Από θυμό. Ήταν πολύ θυμωμένη βαθιά μέσα της.
-Θυμωμένη με ποιόν
-Δεν ξέρω πάντως όχι με εμένα κι αυτό είχε σημασία!»
Εκτός από την προστασία από το εξωτερικό περιβάλλον, τα παιδιά ανατρέφονται γνωρίζοντας ότι είναι ιδιαίτερα πλάσματα, με μια αρχικά αδιευκρίνιστη κι απροσδιόριστη «ιδιαιτερότητα». Η σπαρακτική ιστορία της ενηλικίωσης, της φιλίας , του έρωτα , της χαράς της ζωής και της στέρησής της , όπως την αφηγείται η ηρωίδα, είναι μονάχα η μια όψη της πραγματικότητας.
Η άλλη, ιδιαιτέρως σκοτεινή κι ανατριχιαστική, ανακαλύπτεται απότομα, την ώρα που ιστορία κυλά νωχελικά… Το μυστήριο που περιβάλλει το Χέιλσαμ και τους μαθητές του πυκνώνει σελίδα με τη σελίδα και τα στοιχεία που τελικά ξεδιαλύνουν το εφιαλτικό σύμπαν δίνονται σταδιακά ένα ένα μέχρι και το τέλος, καθώς ο αναγνώστης αναγκάζεται και ανασυνθέτει την πραγματικότητα προχωρώντας μαζί με τους πρωταγωνιστές της ιστορίας στην αλήθεια…
Τα παιδιά του Χέηλσαν είναι κλώνοι που έχουν έναν και μόνο προορισμό στη ζωή τους: να χαρίσουν τα όργανά τους σε περίπτωση ασθένειας του ανθρώπου που κλωνοποιήθηκε και να στη συνέχεια να «ολοκληρώσουν»…
Όλη τους η εκπαίδευση, όλη τους η ανατροφή, έχει μοναδικό σκοπό να συναινούν σε αυτή τη «μοίρα», αποδεχόμενοι τον τραγικό κοινωνικό τους ρόλο. Ό,τι είναι υγιεινό επιτρέπεται και ενθαρρύνεται , ακόμα και το σεξ από μια ηλικία κι έπειτα, ενώ απαγορεύεται αυστηρά οτιδήποτε μπορεί να χαλάσει το σώμα του δότη, όπως το κάπνισμα. Η τέχνη - ανά τακτά χρονικά διαστήματα κάποια Μαντάμ έρχεται για να επιλέξει τα καλύτερα έργα για τη Γκαλερί της – είναι απαραίτητο μέρος της εκπαίδευσης , ώστε να δημιουργεί την ψευδαίσθηση μιας κάποιας υπαρξιακής δικαίωσης. Η καλά μελετημένη εκπαίδευση συντείνει στο να γίνουν τα παιδιά αυτόβουλα θύματα μιας απρόσωπης εξουσίας που έχει προδιαγράψει το αναπόδραστο μέλλον τους.
Παρόλα αυτά η αντίληψη της πραγματικότητας είναι σκληρή και η αίσθηση του αναπόδραστου ικανή για να ξυπνήσει την επιθυμία της διαφυγής από την προκαθορισμένη μοίρα ακόμα και φτιάχνοντας μύθους για μια ευκαιρία ζωής διαφορετική από την προκαθορισμένη. Βέβαια κάθε ευκαιρία και κάθε σκέψη έχει μία και μόνο κατάληξη… «δεν μπορείς να ξεφύγεις»
«Μπαίνοντας στο κτίριο νόμιζα πως κάποια ανόητη μαθήτρια είχε ξεχάσει το ραδιόφωνο της ανοιχτό. Μετά όμως περνώντας έξω από τον κοιτώνα σου σε είδα. Είδα ένα κοριτσάκι μόνο του να χορεύει. Με τα μάτια κλειστά και νοσταλγική έκφραση που ταξίδευε αλλού. Χόρευες τόσο χαριτωμένα. Και η μουσική, το τραγούδι εκείνο χόρευες τόσο χαριτωμένα[..] Όμως ούτε τότε ήξερα να διαβάζω τι σκέψη σου. Έκλαιγα για ένα τελείως διαφορετικό λόγο. Βλέποντας σε να χορεύεις εκείνη τη μέρα είδα κάτι άλλο. Είδα έναν καινούργιο κόσμο να καταφθάνει με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Έναν κόσμο επιστημονικό, πιο λειτουργικό, πράγματι. Με περισσότερες θεραπείες για τις παλιές αρρώστιες. Ένα κόσμο πολύ καλό, όμως σκληρό κι ανελέητο μαζί. Κι ύστερα είδα ένα κοριτσάκι με τα μάτια κλειστά, να σφίγγει πάνω στο στήθος της τον παλιό , τρυφερό κόσμο, εκείνον που κατά βάθος ήξερε ότι θα χανόταν – να τον κρατάει σφιχτά και να τον ικετεύει να μην την αφήσει ποτέ. Αυτό είδα εγώ. Δεν ήταν πραγματικά έτσι, εσύ κάτι άλλο σκεφτόσουν, το ξέρω. Εγώ όμως αυτό είδα και μου σπάραξε την καρδιά. Και ποτέ δεν το ξέχασα. […] Συγκινήθηκα κι εγώ σήμερα. Καημενούλια μου, μακάρι να μπορούσα να σας βοηθήσω[…] λέει η Μαντάμ όταν συναντά τους ενήλικες πλέον μαθητές του Χέηλσαμ».
«Ο κάθε άνθρωπος συμπεριφέρεται διαφορετικά όταν νιώθει αυτή την αδυσώπητη εγγύτητα του θανάτου» είχε δηλώσει ο συγγραφέας σε κάποια από τις συνεντεύξεις του, κι αυτό σκιαγραφεί με περίσσια γλαφυρότητα στο βιβλίο του. Εκτός από αυτό όμως προβάλλεται και η σθεναρή και ταυτοχρόνως μάταιη αντίδραση του ατόμου, απέναντι σε μια καταπιεστική κοινωνία, και σε μια εξουσία που τα έχει όλα προκαθορίσει. Η επανάσταση δεν κυοφορείται ούτε ως ιδέα σε μια τόσο κοινωνία που όλοι παρουσιάζονται υποταγμένοι στο πεπρωμένο τους , τόσο υποταγμένοι που καθώς διαβάζει κανείς το βιβλίο αναρωτιέται : να είναι άραγε αυτό το μέλλον που προοιωνίζεται για την ανθρωπότητα;…
Blogger Comment
Facebook Comment